Các loại cát trong xây dựng - Cách chọn cát xây dựng phù hợp

Cát là vật liệu không thể thiếu trong mọi công trình. Dù là xây nhà dân dụng hay thi công nhà xưởng lớn, việc hiểu rõ từng loại cát giúp bạn chọn đúng vật liệu, đảm bảo chất lượng, cho công trình. Bài viết dưới đây, Hải Thành sẽ giúp bạn hiểu rõ các loại cát xây dựng và đặc biệt là cách chọn cát xây dựng để sử dụng hiệu quả.

Hướng dẫn cách chọn cát xây dựng phù hợp từng hạng mục thi công

Cát xây dựng là gì?

Cát xây dựng là vật liệu rời có nguồn gốc từ đá tự nhiên, được nghiền nhỏ hoặc khai thác trực tiếp từ sông, biển. Cát thường được dùng trong các công đoạn như trộn bê tông, xây, tô, san lấp nền,... Tùy vào mục đích sử dụng, cát được chia thành nhiều loại khác nhau: cát tô, cát vàng, cát đen, cát san lấp, cát bê tông… Vì vậy, muốn xây dựng công trình bền đẹp, bạn cần biết cách chọn cát xây dựng tốt phù hợp với từng giai đoạn thi công. 

Các loại các xây dựng và công dụng 

Trên thị trường hiện nay có nhiều loại cát khác nhau. Mỗi loại có đặc điểm riêng và được ứng dụng cho từng hạng mục cụ thể.

Cát tô

Cát tô (hay còn gọi là cát trắng) là loại cát có hạt nhỏ, sạch và mịn, chuyên dùng để tô tường và trát trần. Loại này được ưa chuộng vì giúp bề mặt tường mịn, thẩm mỹ cao và hạn chế nứt chân chim sau khi hoàn thiện. 

Tiêu chuẩn cát tô:

• Độ lớn trung bình hạt: Khoảng 0,7 mm
• Hàm lượng muối sunphat, sunphit: Không vượt quá 1% khối lượng tổng thể
• Hàm lượng tạp chất (bùn, sét, tạp chất): < 5%
• Hàm lượng sỏi: Không chứa sỏi có đường kính 5–10 mm hoặc cục kết dính dạng đất sét

Nếu bạn đang tìm cách chọn cát xây dựng cho công đoạn tô trát, hãy chọn loại cát trắng mịn, sạch, không vón cục và không có mùi tanh. Điều này giúp lớp vữa bám chắc và bề mặt tường đẹp, không bong tróc.

Cát trắng trong xây dựng dùng để tô tường và mang tính thẩm mỹ cao

>> Xem thêm: Báo giá nhân công xây tường tại Hải Phòng - Cập nhật mới nhất 2025

Cát vàng

Cát vàng là loại cát phổ biến nhất trong xây dựng hiện nay. Với màu vàng đặc trưng, cát vàng được khai thác chủ yếu từ sông và có khả năng chịu lực cao, thích hợp cho các hạng mục như đổ bê tông, xây móng, lát nền.

Tiêu chuẩn cát vàng: 

• Kích thước hạt: 1,5 – 3 mm
• Mô đun độ lớn: 2,0 – 3,3
• Hàm lượng tạp chất (bùn, sét, hữu cơ): ≤ 5%
• Hàm lượng muối gốc sunphat, sunphit: ≤ 1%
• Hàm lượng sỏi: Không chứa sỏi lớn, vỏ sò, vỏ ốc hay tạp chất hữu cơ

Cách chọn cát xây dựng đối với cát vàng, bạn cần chọn loại cát hạt to, đều, màu sáng và không có mùi tanh. Khi bóp cát trong tay, nếu không dính bùn, không bị bón cục thì đó là cát sạch, đảm bảo độ kết dính của bê tông và tránh hiện tượng rỗ bề mặt sau khi đổ.

Cát vàng được sử dụng phổ biến ở nhiều hạng mục 

>> Xem thêm: Bê tông tươi và bê tông trộn thủ công: Loại nào phù hợp với công trình của bạn?

Cát đen 

Cát đen là loại cát có màu sẫm, hạt mịn hơn cát vàng và được sử dụng phổ biến trong xây tường, tô trát bên trong nhà hoặc san lấp nền. Cát đen có hai loại chính là cát đen to sạch, ít tạp chất dùng để xây và cát đen phù sa với nhiều chất hữu cơ, chỉ nên dùng để san lấp. 

Tiêu chuẩn cát đen:

• Kích thước hạt: 0,15 – 1,2 mm
• Tỷ lệ bùn, sét, hữu cơ: ≤ 5%

Cát đen có giá thành rẻ hơn cát vàng khoảng 20–30%, phù hợp với công trình dân dụng. Tuy nhiên, khi chọn cát xây dựng, bạn nên tránh loại cát đen nhiễm mặn vì muối dễ gây ăn mòn thép, giảm độ bền công trình.

Cát đen được sử dụng tại các công trình dân dụng

>> Xem thêm: Dự báo giá vật liệu xây dựng quý 3/2025 - Xu hướng tăng hay giảm?

Cát san lấp

Cát san lấp là loại cát có hạt không đồng đều, thường lẫn tạp chất nhỏ và ít khi được rửa sạch. Đây là loại cát giá rẻ, chủ yếu dùng để lấp nền, nâng cốt mặt bằng hoặc làm đường nội bộ.

Tiêu chuẩn cát san lấp

• Độ chặt yêu cầu (K): ≥ 0,85
• Tỷ trọng khô lớn nhất: 1,5 – 1,7 T/m³
• Đặc điểm hạt cát: Hạt nhỏ, độ rỗng thấp, giúp nền san lấp ổn định và ít sụt lún.

Cách chọn cát xây dựng đối với cát sát lấp nên ưu tiên loại không chứa rác, sỏi lớn hay tạp chất hữu cơ. Mặc dù không cần quá sạch như cát bê tông, nhưng độ đồng nhất của hạt vẫn là yếu tố quan trọng để đảm bảo độ bền nền móng.

Cát san lấp giúp ổn định nền móng

Cát bê tông 

Cát bê tông là loại có hạt to nhất trong tất cả các loại cát, thường được dùng để trộn bê tông mác cao, chịu lực tốt cho công trình dân dụng và công nghiệp.

Tiêu chuẩn cát bê tông:

• Kích thước hạt: 2,0 – 3,3 mm
• Hàm lượng muối gốc sunphat, sunphit: ≤ 1%
• Tạp chất sỏi (5–10 mm): ≤ 5% khối lượng tổng thể
• Hàm lượng mica: ≤ 1%

Cách chọn cát xây dựng đối với cát bê tông là chọn cát hạt đều, khô, không vón cục và có nguồn gốc rõ ràng. Cát bê tông đạt chuẩn giúp hỗn hợp vữa đặc chắc, hạn chế co ngót và nứt bề mặt sau khi khô.

Cát bê tông được sử dụng chủ yếu trong công trình công nghiệp

Cách chọn cát xây dựng tốt

Dưới đây là 5 tiêu chí quan trọng để nhận biết và chọn được cát xây dựng chất lượng:

• Màu sắc tự nhiên: Cát sạch có màu vàng tươi hoặc trắng sáng, không ngả xám hay đen.
• Không chứa bùn đất: Cát bẩn thường khiến vữa yếu, dễ bong tróc. Bạn có thể thử bằng cách đổ nước vào. Nếu lớp bùn nổi >10% thể tích, đó là cát không đạt.
• Kích thước hạt phù hợp: Tùy mục đích sử dụng như tô tường chọn cát nhỏ, đổ bê tông chọn cát to.
• Nguồn gốc rõ ràng: Ưu tiên cát sông hoặc cát suối đã qua sàng rửa đạt tiêu chuẩn TCVN 7570:2006.
• Cảm quan khi cầm nắm: Cát đạt chuẩn khô ráo, không vón cục, không dính tay.

Việc nắm rõ cách chọn cát xây dựng không chỉ giúp bạn kiểm soát chất lượng thi công mà còn tối ưu chi phí, tránh tình trạng phải sửa chữa do vật liệu kém chất lượng.

>> Xem thêm: Dịch vụ xây nhà trọn gói tại Hải Phòng - Cập nhật mới nhất 2025

Kết luận 

Cát xây dựng là vật liệu không thể lựa chọn tùy tiện. Chất lượng cốt liệu nhỏ này ảnh hưởng sâu sắc đến độ bền vững của vữa và bê tông. Do vậy, việc hiểu và biết cách chọn cát xây dựng phù hợp cho từng hạng mục sẽ giúp công trình đạt độ bền cao và tiết kiệm chi phí lâu dài. 
Hy vọng với những thông tin mà Hải Thành chia sẻ trên, bạn đọc sẽ có thêm những thông tin hữu ích để xây dựng tổ ấm của mình nhé! 

Địa chỉ: Số 126 Hoàng Ngọc Phách, Kênh Dương, Lê Chân, TP Hải Phòng

Hotline: 0904.140.582

Gmail: haithanhxaydung@gmail.com

Website: xaydunghaithanh.com